HEDEF MALİYETLEME

Hedef Maliyetlme Kavramı

Hedef maliyetleme; müşteri beklentileri ve pazarda meydana gelen fırsatlar üzerinde duran bir mamul geliştirme stratejisi olup, stratejik maliyet ve kar yönetim süreci olarak adlandırılmaktadır. Hedef maliyet yöntemi, yeni olan bir ürünün planlama, ARGE sürecinde maliyetlerin azaltılması amacıyla öne sürülen tüm seçeneklerin gözden geçirilmesiyle hız, kalite ve güvenilirlik gibi müşteri ihtiyaçlarını gidermeyi sağlarken,  ürünün  yaşam boyu maliyetlerini de azaltmayı
amaçlamaktadır(Alpkan 2012). Hedef maliyetleme daha kısa bir tanıma göre ise, bir mamulden beklenen gerçekleşecek kâr oranı için azaltılabilir bir maliyet düzeyidir. Hedef maliyetleme, ürünün yeni ortaya atılması ve daha üretim aşamaları tasarlanmadan önce ortaya çıkan bir yöntemdir. İşlemler müşteriye göre düzenlenmektedir. Amacı ise, hedeflenen karı gerçekleştirecek üretim döngüsünün oluşturmaktır(Geçkin 2013).




Hedef Maliyetleme Yönetiminin Temel İkeleri

Hedef maliyetlendirme 6 temel ilkeye dayanmaktadır. (Alpkan 2012).


1. Fiyat yönelimli maliyetleme
2. Tüketici odaklı olma
3. Tasarım odaklı olma
4. Çapraz fonksiyonlu ilişkiler (Geniş kapsamlı katılım)
5. Ürünün yasam seyrine yönelik olma
6. Değer Zinciriyle ilgilenme

Fiyat Yönelimli Maliyetleme

Klasik yöntemlerde beklenen maliyetlere, beklenen kar marjı eklenmek suretiyle satış fiyatı bulunurken, Hedef maliyetleme yönteminde hedef fiyattan, hedef kar düşülerek hedef maliyet hesaplanmaktadır.




Rekabete Dayanan Pazar Fiyatı (P)

Fiyat, rekabetçi pazarlarda ürünün maliyet ve kalite boyutlarında incelenmesi ve tüketici isteklerine göre saptanmalıdır. Fiyat belirlenirken geçmiş dönem  maliyetleri, enflasyonun durumu, sektörel fiyatlar vb. unsurlar göz önüne alınmalı ve gerekli düzenlemeler yapılarak hesaplanmalı(Öğünç 2010).
.

Hedef Kar (_)

“Hedef kar, uzun dönemli kar analizine bağlı olarak ortaya çıkarılan kar marjıdır Hedef maliyetlme yönteminde’de hedef karın belirlenmesinde, satışların karlılığı ve yatırımın karlılığı oranları da kullanılabilmektedir(Öğünç 2010).


Hedef Maliyet (C)

Hedef maliyetleme yönteminde hedef maliyet kavramı; bir ürüne ait hedeflenen karı kazandıracak kabul edilebilir maliyet mitarıdır olarak tanımlanabileceği gibi “hedeflenen satış fiyatı ile hedeflenen kar marjı arasındaki fark” olarak da tanımlanabilmektedir. Fiyat, çoğunlukla pazarın durumu tarafından kontrol edilmekte ve hedef kar işletmenin finansal ihtiyaçaları ve sektör  tarafından belirlenmektedir(Öğünç 2010).


Tüketici Odaklı Olma

Hedef Maliyet Yönetiminde hedef maliyet pazar tarafından yönlendirilmektedir. Hedef Maliyetleme Yönetim sürecinde  tüketicilerin istek ve ihtiyaçları ile görüşleri önem kazanmakta ve Hedef Maliyet Yönetimi sürecinde sürekli  göz önünde tutulmaktadır. Kalite, maliyet ve zaman için müşteri istek ve ihtiyaçları direkt olarak ürün ve süreç kararlarıyla birleştirilir ve rekabet ortamının analizine ön ayak olmaktadır. Tüketicilerin istek ve ihtyaçlarını  anlamak ve işletmenin ihtiyaçlarını karşılamada nasıl davranacağının bilinmesi önem arz etmektedir(Öğünç 2010).
.


Tasarım Odaklı Olma

Maliyet kontrolü, ürün ve süreç tasarım aşamasında vurgulanmaktadır. Tasarımlar  önceden değiştirilirse maliyetler daha düşük olacak, üretim başladıktan sonra tasarımda düzeltmelere gidilirse bu kez maliyetler daha fazla olacaktır. Hedef Maliyetleme Yöntemi bu neden ile tasarım odaklıdır. Tasarım aşamasında daha fazla emek harcanması ile ürünün pazara sunulmasında müşteri istek ve ihtiyaçları daha uygun öne sürülmüş olacaktır(Öğünç 2010).


Çapraz Fonksiyonlu İlişkiler Gelistirme(Geniş Kapsamlı Katılım)

Hedef Maliyetleme Yönetiminde ürün ve süreç ekibi olarak tasarım, üretim, satış pazarlama, muhasebe, satıs sonrası hizmetler vb. yararlanılır. Bu ekip ayrıca tedarikçileri, tüketicileri ve dagıtıcıları da içermektedir. Çapraz fonksiyonlu ürün ve süreç ekipleri ilk konseptten nihai üretime kadar bütün süreçten sorumludurlar(Öğünç 2010).
.

Ürünün Yasam Seyrine Yönelik Olma

Hedef Maliyet Yönetimi ürünün yaşamı boyunca başlangıç maliyetleri, alıs fiyatı, faaliyet giderleri, bakım ve onarım giderleri, satış ve dağıtım giderleri gibi bütün maliyetleriyle ilgilenir. Amacı, ürünün yasamı boyunca hem tüketici için hem de üretici için maliyetleri minimize etmektir.  Tüketici açısından satın alma ile başlayan ürün yasam seyri, üretici açısından ürün fikrinin doğusuyla baslar. Bu nedenle tüketicinin bakış açısıyla ürün yasam seyri, ürünün sahiplik maliyetlerinin minimizasyonudur. Bunun anlamı, ürünün faaliyet, kullanım, bakım ve onarım ve satış fiyatını en aza indirgemektir. Üreticinin bakıs açısıyla ise, ürünün tasarım, geliştirme, üretim, satış ve pazarlama, dağıtım ve satış sonrası hizmetlerinin giderlerini en aza indirgemektir.  Bu ilke, tasarım üzerinde yoğunlaşma ilkesine de kaynak oluşturmaktadır. Sürüm katsayısında sağlanacak yükselme ile hedef satış karlılığı hedefinde bir düşüşü yakalama, dolayısıyla da; çıktı fonksiyonelliğiyle ulaşılabilir hedef maliyet düzeylerinin yakalanmasında büyük önem taşır(Öğünç 2010).



Deger Zinciriyle İlgilenme

HMY isletmede departmanlar arası ve ürünün tüm yasamı boyunca süren ve isletmeyle ilgili tüm fonksiyonları içine alan bir “deger zinciri” perspektifine dayalıdır (Bahsi ve Can 2001: 55). Satıcılardan dagıtımcılara ve müsteri hizmeti sunanlara kadar, deger zincirinin bütün üyelerini dikkate alır. Satıcılar ve deger zincirinde yer alan diğer taraflar ile uzun dönemli karsılıklı yararlı iliskiler önem arz etmektedir (Hacırüstemoglu ve Sakrak 2002: 124). Tedarikçilere yapılan fiyat düsürme baskıları da bu anlamda ele alınmalıdır. İsletme bir deger yaratıyorsa bu, çevresel baglılık zinciri ile ortaya çıkmaktadır. İsletme bir yandan kendi içsel faaliyetlerini gelistirmenin yollarını ararken aynı zamanda deger zincirindeki isletmelerle çevresel baglarını gelistirmek yoluyla ortaya çıkacak fırsatlar ile durumunu güçlendirme yollarını aramalıdır(Öğünç 2010).
.

Hedef Maliyetlemenin Amacı ve Özellikleri

Hedef maliyetleme sisteminin en önemli kuralı; bir ürünün maliyetinin hedeflenen maliyeti asla geçemeyeceğidir. Bu kurala uyulmadığı takdirde hedef maliyetleme sistemi etkinliğini kaybedecektir.15 Bu sistemde başarıya ulaşmak için aşağıdaki noktalara dikkat edilmesi gerekmektedir(Geçkin 2013):

Hedef kâr elde etmek için tüm maliyetlerde özel çaba harcanması gerekmektedir. Maliyetin artması ihtimaline karşı gelir ve giderlerin tahmini değeri % 90-95 belirlenmiş olmalıdır,
Hedef maliyet sistematik ve stratejik bir şekilde tespit edilmelidir. Hedefe ulaşma sorumluluğu açık bir şekilde tanımlanmış olmalı ve hedef maliyetin belirlenmesinde de değer mühendisliğinden yararlanılmalıdır,
Tasarım sonuçlarındaki gelişmeler maliyet artışıyla sonuçlanırsa, bu artışı dengelemek için alternatif tasarruf noktaları bulunmalıdır,
Hedefleneni aşan maliyetlere izin verilmemelidir,
Hedef maliyetin gerçekleştirildiğinden emin olmak için üretime geçiş dikkatle yönetilmelidir.


Hedef Maliyetlemenin Avantaj ve Dezavantajları

Hedef maliyetleme sisteminin işletmelere faydaları olduğu gibi birtakım sakıncaları da bulunmaktadır. Hedef maliyetleme sisteminin başarılı bir şekilde uygulanması sonucu işletmeye sağlayabileceği avantajlar aşağıdaki gibi sıralanabilir(Haşaşoğlu 2011);
İşletme çalışanlarının belirlenmiş bir maliyet indirim hedefinin olması, onları bu hedefe ulaşmaya zorlamaktadır,
İşletme bölümlerinin birlikte ulaşmaya çalıştıkları ortak bir hedef olduğu için onları aynı hedef doğrultusunda birleştirmeye yardımcı olmaktadır,
İşletme bütçelerinin hazırlanmasında ve ilgili hedeflere ulaşmada kolaylık sağlamaktadır,
İşletmeye mal ve hizmet sunanlara maliyet indirimi konusunda baskı oluşturarak tüketici lehine bir durum oluşturmaktadır,
Uygun seviyede belirlenen hedef maliyet, çalışanları motive etmektedir,
Tüketicileri sistemde aktif rol oynayan konumda tutmaktadır,
Uygun bir hedef maliyet sistemi, rekabet aracı olarak kullanılabilmektedir.

Hedef maliyetlemenin avantajları yanında, uygulama zorluklarından doğan dezavantajları da ortaya çıkabilmektedir. Bunlar(Haşaşoğlu 2011);
Ulaşılmak istenen hedefin çok zor veya çok kolay olması, çalışanların motivasyonunu olumsuz yönde etkileyebilmektedir,
Hedef maliyetler zamanında gerçekleştirilemediğinde para ve zaman kaybına sebep olabilmektedir,
İşletmelerin hedef fiyatla çalışması, ürün tasarımını kısıtlamaktadır,
Ürün geliştirme aşamasında fiyat düşürmek için yapılan çalışmalar, ürünün pazara geç girmesine neden olmaktadır.


Hedef Maliyet Yönteminin Türleri

Hedef maliyetlemenin etkili olabilmesi, çok iyi kontrol edilen bir süreci takip etmesine bağlıdır. Bu süreç üç bölümden oluşmaktadır: Pazar yönelik maliyetleme, Ürüne yönelik maliyetleme ve Birime yönelik maliyetleme(Alpkan 2012).


Pazara Yönelik Maliyetleme (Market-Driven Costing)

Bu aşamada piyasa incelenerek, müşterinin isteklerine ve ödemek istediği fiyata göre ürünün yenilenecek özellikler belirlenir. Böylece ürünün satış fiyatı, hedeflenen kâr miktarı ve ürünün hedef maliyeti belirlenir. Bir bütün olarak pazara güdümlü hedef maliyet yönetim süreçlerinin yöneldiği amaç; yeni ürünle ilgili piyasa gerekliliklerini ve firmanın stratejik beklentilerini ürün tasarımcılarına aktarmaktır. Pazar güdümlü maliyetlemede piyasa analizi önemli rol oynamaktadır. Pazar güdümlü maliyetleme, müşteri ihtiyaçlarına dikkat etmekte ve olası maliyeti belirleyerek, maliyet baskısını ürün tasarımcılarına aktarmaktadır. Sonuçta pazar güdümlü maliyetleme, mamullerin planlama ve tasarım aşamalarında kullanılır. Bu aşamalarda yoğunlaşan yöntemin amacı, piyasada oluşan fiyatlardan daha düşük maliyetlerle üretime olanak sağlayan mamuller ve tekniklerin geliştirilmesidir. Bu aşamada mamul programları ve üretim tekniklerinin belirlenmesi esastır(Alpkan 2012).
.

Pazar güdümlü maliyetlemeyi beş aşamaya ayırabiliriz. Bu aşamalardan ilk ikisi firmanın tüm ürünlerini kapsarken, son üç aşama her bir yeni ürün için uygulanmaktadır.
Söz konusu aşamalar şunlardır(Alpkan 2012):

Firmanın uzun dönem satış ve kar hedeflerini belirlemek.
Maksimum karlılığa ulaşmak için ürün hatları planlamak.
Ürünün hedef satış fiyatını belirlemek.
Firmanın üründen, uzun vadedeki kar hedeflerine ulaşması için, kazanması gereken kar marjını belirlemek.
Hedef kar marjı ile hedef satış fiyatının arasındaki fark olan olası maliyeti hesaplamak.

Ürüne Yönelik Maliyetleme (Product Level Target Costing)

Bu aşamada ürün tasarımcıları, firmanın müşterilerini tatmin edecek maliyetteki ürünlerin geliştirilmesi yolları üzerinde çalışırlar. Ürün düzeyinde maliyetleme, ürün tasarımcılarının yaratıcılığını ve maliyet amacına tüm yönleri ile ulaşmalarını kontrol altına alır(Haşaşoğlu 2011).
.

Ürün düzeyinde maliyetlemede nihai hedef, pazar güdümlü hedef maliyet yönetim süreci ile belirlenen hedef maliyete fiilen ulaşıldığını garanti etmektir. Yani fiili üretim aşamasındaki maliyetlerin kontrolü standart maliyet sistemleri ile sağlanmaktadır Ürün düzeyinde maliyetlemeyi üç aşamaya ayırabiliriz(Öğünç 2010):

Ulaşılabilir ürün düzeyinde maliyetin belirlenmesi.
Hedef maliyetleme sürecini, hedef maliyetin makul olduğu anda ulaşılacağı konusunda garantiye almak.
Ürünün maliyetini hedef maliyete, değer mühendisliği ve diğer mühendislik esaslı maliyet düşürme teknikleri kullanarak, işlevsellikten ve kaliteden taviz vermeden ulaştırmak.

Birime Yönelik Maliyetleme (Component Level Target Costing)

Bu aşamada amaç, yeni ürünle ilgili firmanın stratejik tercihlerini ve piyasa baskısını, dışardan temin edilecek ürün parçaları yoluyla tedarikçilere aktarmak, onların yaratıcılıklarından yararlanmak ve satın alınacak ürün parçaları için alış fiyatlarını belirlemektir. Parça düzeyinde maliyetlemede maliyet baskısı tedarikçilere taşınmış olur. Tedarikçiler, parçaları firmaya sattıklarında yeterli geliri elde edebilmek için, parçaların tasarımı ve üretim yolları üzerinde çalışmalar yaparlar. Bu nedenle, parça düzeyinde maliyetleme tedarikçilerin yaratıcılıklarını geliştirmekte ve alıcılara fayda sağlamaktadır. Parça düzeyinde maliyetleme üç aşamadan oluşur(Öğünç 2010):

Ürün seviyesindeki maliyeti temel işlev seviyelerine göre ayırmak. (Örneğin, bir aracın temel işlevleri: Motor, vites, ısıtma sistemi, ses düzeni gibi parçalardan oluşmaktadır.)
Parça düzeyinde maliyetleri belirlemek.
Tedarikçileri yönetmek.

Tasarım ekibi hedef maliyeti yakalayan, bir planlanan maliyet bulana kadar devam etmektedir. Bu süreçte tasarım ekibi üzerinde büyük baskı oluşmaktadır. Tasarım ekibinin ortak amacı hedef maliyete ulaşmaktır. Hedef maliyetin yeniden belirlenmesi gibi bir olasılık olmadığından dolayı, bu ekip hedef maliyete ulaşmadıkça üretim aşamasına geçilemez. Tasarım ekibi, hedef maliyetlemeye ulaşabilmek için, değer mühendisliği gibi yöntemler kullanmaktadır. Rekabetin artışıyla fırsatları, tehditleri, güçleri ve zafiyetleri tanımlamak ve bunlardan yararlanabilmek için işletmeler artık, birbiriyle etkileşim içerisinde çalışan fonksiyonel grupları içeren bir ürün tasarım ve geliştirme sürecini uygulamaya koymaktadır. Bu sistemin kritik özelliği, üretim aşamasından satış sonrası hizmet aşamasına kadar tüm aşamalarda maliyetleri en aza indirme üzerinde odaklanmasıdır(Akkaya 2010).

HEDEF MALİYETLEME SÜRECİ

Hedef maliyetleme, mamul geliştirme aşamasında, isletmenin tüm fonksiyonları için kâr yönetimini kapsamaktadır. Hedef maliyetleme süreci, işletmenin kâr planlamasına yardımcı olacak şekilde düzenlenerek, genel kâr yönetimi ile bütünleştirilmelidir. İşletmenin tüm fonksiyonları için yapılacak olan çalışmaları, aşağıdaki şekilde sıralamak mümkündür(Akkaya 2010).

Müşteriyi memnun edecek kalitede mamul planlamak. Günün piyasa koşullarında orta ve uzun vadede yeni mamul üretmek için istenen hedef kârı kazandıracak, yatırım maliyetlerini içeren hedef maliyetleri belirlemek. Mamul tasarımının hedef maliyeti gerçekleştirebilmesi için modeller geliştirmek, Müşterinin kalite ve hızlı teslim ihtiyaçlarını karşılamak Hedef Maliyetleme sürecinin kavramsal dayanaklarını altı temel ilke oluşturmaktadır. Söz konusu ilkeler maliyet yönetimi açısından kapsamlı bir yaklaşım şeklini temsil ettiği gibi aynı zamanda maliyet ve kâr planlamasına geleneksel yaklaşımdan tamamen farklı bir yaklaşımı da ortaya koymaktadır. Hedef Maliyetleme temel prensibe dayanmaktadır. Hedef Maliyetleme sürecinin kavramsal temellerini oluşturan altı ilke şu şekilde sıralanabilir(Geçkin 2013):

Fiyata Göre Maliyetleme
Müşteriler Üzerinde Yoğunlaşma
Tasarım Üzerinde Yoğunlaşma
Geniş Kapsamlı Katılım
Yaşam Seyri Yaklaşımı
Değerler Zinciriyle İlgilenme

Fiyata Göre Maliyetleme

Hedef maliyetleme yönteminde öncelikle hedef satış fiyatı belirlenir. Hedef satış fiyatı, tüketicilerin işletmenin ürettiği ürünlere ödemeyi düşündüğü bedeli temsil etmektedir. Bu fiyattan, hedef kâr marjı düşülerek hedef maliyet belirlenir. Fiyat, pazarın kontrolü altında iken; hedef kâr, işletmenin finansal gereksinimlerine ve içinde bulunduğu sektörün finansal şartlarına göre belirlenmektedir. Fiyata göre maliyetleme ilkesi iki alt ilkeye sahiptir;

Ürün ve kâr planlarını pazar fiyatları tanımlar. Uygun ve güvenli bir kâr marjına sahip ürünlere kaynakların yönlendirilebilmesi için, bu planlar sık sık gözden geçirilir. Hedef maliyetleme süreci, aktif rekabet ortamı bilgileri ve analizleri ile yönlendirilir. Pazar fiyatlarının nasıl oluştuğunu anlamaya çalışmak, rekabet ortamının zorluklarını ve tehlikelerini karşılayabilmek için önem taşır(Geçkin 2013).

Müşteriler Üzerinde Yoğunlaşma

Hedef maliyetleme sistemi pazar odaklı olduğundan hedef maliyetler belirlenirken piyasadaki müşterilere odaklanmak gereklidir. Burada önemli olan müşterinin taleplerini izleyebilmek ve üretim süreci boyunca müşterinin bu taleplerini karşılayabilmektir. Müşterilerin kalite, maliyet ve hız ihtiyaçları es zamanlı olarak mamul ve süreç kararlarında birleştirilmekte ve maliyet analizleri için bir rehber olmaktadır. Müşterilerin istedikleri özellikler azaltılarak, mamulün performansı veya güvenirliği azaltılarak veya mamulün pazara sunulma zamanı geciktirilerek hedef maliyete ulaşılamaz(Geçkin 2013).

Tasarım Üzerinde Yoğunlaşma

Hedef maliyetleme yöntemi, ürün maliyetlerinin ortaya çıkmadan önceki maliyetlerini yönetme ilkesine dayanır. 1978’e dayanan bir istatistiğe göre bir mamulün maliyetinin % 80’den % 95’e kadar olan kısmı yani tüm maliyetlerin minimum % 80’i maksimum % 95’i daha mamulün üretimine geçilmeden tasarım safhasındayken belirlenmektedir. Bu nedenle, hedef maliyetleme sürecinde tasarım aşaması hayati önem taşımaktadır. Çünkü bu aşamada oluşan maliyetler, geleceğe taşınan maliyetlerdir. Hedef maliyetleme yöntemi, bu konuda çalışan kişileri ürünün, teknolojinin ve tasarımın maliyet etkilerini araştırmaya yönlendirir. Böylece, tasarım aşamasına geçilmeden, ürünün kendisi ve üretimi konusundaki fikirler, tüketici istekleri göz önünde bulundurularak incelenir. Burada tüketiciler tarafından istenilen ürün kalitesi belirlendikten sonra tasarım basitliğine ulaşmaya çalışmak ve bunu ölçmek son derece önemlidir. Çünkü çok karmaşık ve gereğinden fazla kaliteli mamuller pahalıya mal olurlar. Mümkün olduğunca parça sayısı minimize edilmeli veya daha düşük maliyetli alternatifler değerlendirilmeli ve ekstra faaliyetlerin ekstra maliyetlere yol açacağı düşünülerek tasarım aşamasında azami özen gösterilmelidir(Alpkan 2012).

Geniş Kapsamlı Katılım

Hedef maliyetleme sisteminin etkili uygulanabilmesi için işletme içi ve işletme dışı katılım söz konusudur. Tüm işletme çalışanlarının katılımının yanı sıra müşteri ve tedarikçiler gibi işletme dışındaki katılım da dikkate alınması gerekir. Özellikle tedarikçilerin hammadde fiyat bilgilerinden faydalanılması bu sistemi uygularken faydalı olacaktır. Hedef maliyetleme de tekrar eden bir süreç söz konusudur. Çünkü mamul tasarımcıları ender olarak hedef maliyete ilk denemede ulaşabilirler. Bu tekrar eden süreç, çok fonksiyonlu ekip tarafından yürütülmektedir. Bu ekip mamul tasarımıyla ilgili departmanların vereceği karar sürecini büyük ölçüde kısaltacak ve bürokratik işlemler nedeniyle mamulün zamanında pazara sunulmaması riskini de azaltacaktır(Alpkan 2012).



Yaşam Seyri Yaklaşımı

Hedef maliyetleme taktiksel değil, stratejik bir araç olduğundan hedef maliyete ulaşmanın bazen uzun zaman alabileceği iyi bilinmelidir. Üretim maliyetlerinin oluştuğu ve kaynaklandığı büyük bir alanı kapsaması nedeniyle, hedef maliyetleme süreci stratejik planlama süreciyle yakın bir ilişki içerisindedir. Bu yüzden, hedef maliyetleme de geleceğe dönük olmak ve bir mamulün yasamı boyunca gerçekçi bir biçimde konumlandırılması büyük önem taşımaktadır(Alpkan 2012).

Değerler Zinciriyle İlgilenme

Hedef maliyetleme yaklaşımı, değerler zinciri içinde yer alan tüm taraflar ile uzun dönemli olacak faydalı ilişkiler üzerine kurulmuştur. İşletme bir yandan kendi içsel faaliyetlerini geliştirmenin yollarını ararken, diğer taraftan da değerler zincirindeki taraflar ile çevresel bağlarını geliştirmeye çalışarak ortaya çıkacak fırsatlarla durumunu güçlendirmelidir. Yönetimin başarısı, değerler zincirinde yer alan tüm taraflar ile uzun dönemli olarak geliştirilecek yararlı ilişkilere bağlıdır(Alpkan 2012).

Geleneksel Maliyet Yöntemi ile Hedef Maliyet Yönteminin Karşılaştırılması

Klasik maliyet muhasebesi geçmişe odaklanmaktadır. Diğer bir anlatımla hesaplara tarihi maliyet hakimdir. Bu nedenle maliyet raporları ancak ne olup bittiğini açıklayabilmekte ve gelecek ile ilgili konularda yetersiz kalmaktadır. Hedef maliyetleme geleceğe dönük olma yönü ile klasik maliyetlemeden ayrılmaktadır. Diğer yandan tarihi olarak maliyet muhasebesinin üzerine yoğunlaştığı nokta üretim süreci olmaktadır(Haşaşoğlu 2011).
.

 Geleneksel yaklaşımda üretim öncesi olarak adlandırabileceğimiz maliyetler olan araştırma geliştirme, yarı mamul geliştirme ve üretim sonrası maliyetler olan dağıtım ve servis maliyetleri dönem maliyeti olarak algılanmış ve her birinin ürüne yansıtılması veya yüklenmesi hep bir sorun olmuştur(Haşaşoğlu 2011).

Geleneksel maliyet, departmanlar üzerinde yoğunlaşması departman yöneticilerinin yalnız kendi departman maliyetleri üzerinde durmalarına sebep olmuş, bir ürünün tüm hayatına ait olan maliyetin göz ardı edilmesine yol açmıştır(Geçkin 2013).

 Hedef maliyetleme ise mamul maliyetlemesinde klasik maliyet yöntemlerinden farklı olarak yaklaşmakta ve bir mamulün araştırma geliştirme ve mühendislik çalışması aşamalarını o mamulün üretim maliyetine eklemeyi dolayısıyla yeni mamul geliştirme ve dizayn aşamasına yoğunlaşılması gerektiğini söylemektedir. Geleneksel maliyet sisteminde mamul maliyetinden sorumlu yöneticiler üzerinde yoğunlaşılırken, hedef maliyetleme de ise müşteri ihtiyaçları ve mamul tasarımı üzerinde durulmaktadır(Geçkin 2013).


Geleneksel yaklaşım, kapalı sistem yaklaşımını temsil etmektedir. Bu yaklaşım bir örgüt ile içinde bulunduğu çevre arasındaki karşılıklı etkileşimi göz ardı etmekte, sistem davranışını açıklamak için sınırlı sayıda değişkeni dikkate almakta, düzeltici önlemleri fiili sonuçlardan sonra devreye sokmakta ve sadece belirlenmiş standartlara uyum sağlamaya çaba göstermektedir. Hedef maliyetleme ise bir açık sistem yaklaşımını temsil etmektedir. Bu yaklaşım bir işletmenin içinde bulunduğu çevreye uyumunu ön planda tutmakta, sistem yapısının açıklanmasında daha karmaşık bir etkileşim ağını dikkate almakta, fiili sonuçlar öncesinde hataları önlemeye yönelik çabaları devreye sokmakta ve zaman içinde sürekli daha iyi standartlara ulaşmayı hedeflemektedir(Geçkin 2013).





















KAYNAKÇA

Erol Geçkin, Hedef Maliyetleme Sisteminin Menü Analizinde Kullanılması: Bir Yiyecek İçecek İşletmesinde Yapılan Uygulama Ve Sonuçlar, Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi 2013, Mersin.

Fatma Aldırmaz Akkaya, Hedef Maliyetleme Yönetiminin Konaklama İşletmelerinde Uygulanabilirliğinin Değerlendirilmesi Ve Bir Turizm İşletmesinde Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi, 2010, Kütahya.

Harun Öğünç, Hedef Maliyetleme Sisteminin Mermer Sektöründe Uygulanması, Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, 2010, Isparta.

Uğur Haşaşoğlu, Stratejik Maliyet Yönetim Aracı: Hedef Maliyetleme Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, 2011, Karaman.

Selahattin Alpkan, Turizm İşletmelerinde Stratejik Maliyet Yönetim Aracı Olarak Hedef Maliyetleme Ve Uygulama Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi, 2012,Karabük


Yükçü, S. (1999). “Yeni Bir Fiyatlama Yaklaşımı Olarak Hedef Maliyetleme.” Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, Eylül, 1(3):1–10 197.